การไต่สวนมูลฟ้องคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ
ทนายความคดีทุจริตและประพฤติมิชอบขอนำเสนอเรื่องเกี่ยวกับ การไต่สวนมูลฟ้องคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ
โดยการไต่สวนมูลฟ้องคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ นั้น พระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ พ.ศ. 2559 มาตรา 17 วางหลักไว้ว่า การไต่สวนมูลฟ้องนั้น ให้ดำเนินการตามมาตรา 165 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา สำหรับกรณีตามมาตรา 16 (2) ให้ปฏิบัติเช่นเดียวกับการไต่สวนมูลฟ้องกรณีที่พนักงานอัยการเป็นโจทก์
ไม่ว่าจะเป็นคดีที่พนักงานอัยการหรือคณะกรรมการ ป.ป.ช. เป็นโจทก์หรือคดีที่ผู้เสียหายเป็นโจทก์ ก่อนเริ่มไต่สวนมูลฟ้อง ถ้าจำเลยมาศาล ให้ศาลถามจำเลยว่ามีทนายความหรือไม่ ถ้าไม่มีก็ให้นำบทบัญญัติมาตรา 173 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาใช้บังคับโดยอนุโลม
ในการไต่สวนมูลฟ้อง จำเลยอาจแถลงให้ศาลทราบถึงข้อเท็จจริงหรือข้อกฎหมายอันสำคัญที่ศาลควรสั่งว่าคดีไม่มีมูล และจะระบุในคำแถลงถึงตัวบุคคล เอกสาร หรือวัตถุที่จะสนับสนุนข้อเท็จจริงตาม คำแถลงของจำเลยด้วยก็ได้ กรณีเช่นนี้ ศาลอาจเรียกบุคคล เอกสารหรือวัตถุดังกล่าวมาเป็นพยานศาลเพื่อประกอบการวินิจฉัยสั่งคดีได้ตามที่เห็นสมควร โดยโจทก์และจำเลยอาจถามพยานศาลได้เมื่อได้รับอนุญาตจากศาล
ในระหว่างไต่สวนมูลฟ้องที่พนักงานอัยการหรือคณะกรรมการ ป.ป.ช. เป็นโจทก์ ศาลจะสั่งขังจำเลยไว้หรือปล่อยชั่วคราวตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาก็ได้
คำสั่งของศาลที่ว่าคดีมีมูลให้แสดงเหตุผลอย่างชัดเจนประกอบด้วย
ทั้งนี้ มาตรา 17 ดังกล่าวข้างต้น สรุปขั้นตอนการไต่สวนมูลฟ้องคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ มีดังนี้
1) การกำหนดให้นำประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 165 มาใช้นั้น เป็นการให้นำรูปแบบการไต่สวนมูลฟ้องตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา 165 มาใช้เท่าที่ไม่ขัดหรือแย้งพระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ พ.ศ. 2559 ส่วนกระบวนพิจารณาที่พระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ พ.ศ. 2559 บัญญัติไว้โดยเฉพาะ แตกต่างจากในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เช่น ที่บัญญัติไว้ในมาตรา 17 วรรคสอง ว่า “หากจำเลยมาศาลต้องถามจำเลยว่า มีทนายความหรือไม่ ถ้าไม่มีต้องดำเนินการตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 173 คือ ถ้าจำเลยมาศาลต้องตั้งทนายขอแรงให้ก่อนการไต่สวนมูลฟ้อง และนอกจากนี้ รูปแบบการไต่สวนพยานในชั้นไต่สวนมูลฟ้องคดีทุจริตและประพฤติมิชอบจะใช้ระบบไต่สวนเหมือนกับชั้นพิจารณา
2) ในการไต่สวนมูลฟ้องคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ ศาลคือผู้พิพากษาเจ้าของสำนวนอาจมีคำสั่งมอบหมายให้เจ้าพนักงานคดีดำเนินการตรวจสอบและรวบรวมพยานหลักฐานในประเด็นแห่งคดีก่อนวันนัดไต่สวนมูลฟ้องก็ได้ (ตามข้อบังคับประธานศาลฎีกาว่าด้วยวิธีการดำเนินคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ พ.ศ. 2559 ข้อ 16 วรรคหนึ่ง) ซึ่งกรณีที่ศาลมีคำสั่งเช่นนี้ ในทางปฏิบัติจะมีการกำหนดวันนัดตรวจสอบและรวบรวมพยานหลักฐาน โดยเจ้าพนักงานคดี ก่อนวันนัดไต่สวนมูลฟ้องและบางคดีอาจมีวันนัดตรวจพยานหลักฐานโดยผู้พิพากษาที่เป็นองค์คณะพิจารณาคดีนั้นก่อนวันนัดไต่สวนมูลฟ้องแบบในชั้นพิจารณาก็ได้ตามที่ศาลเห็นสมควร
3) ในวันนัดไต่สวนมูลฟ้องคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ หากโจทก์ไม่มาศาลโดยไม่มีเหตุ อันสมควร ถ้าศาลเห็นว่ามีเหตุจำเป็นต้องไต่สวนพยาน ศาลอาจไต่สวนพยานต่อไป กรณีนี้มิให้นำบทบัญญัติ มาตรา 166 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาใช้บังคับ คือ ไม่ใช่ยกฟ้องทันทีถ้าโจทก์ไม่มา ทุกกรณีเหมือนคดีอาญาทั่วไป (ตามข้อบังคับประธานศาลฎีกาว่าด้วยวิธีการดำเนินคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ พ.ศ. 2559 ข้อ 13) แต่หากเห็นว่าไม่มีเหตุจำเป็นต้องไต่สวนพยานศาลจะยกฟ้องตามประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 166 เลยก็ได้
กรณีที่โจทก์ไม่มาในนัดไต่สวนมูลฟ้อง การที่ศาลจะมีคำสั่งให้ไต่สวนพยานหลักฐานต่อไปหรือไม่ ศาลจะคำนึงถึงคำฟ้องของโจทก์ว่า เป็นเรื่องเกี่ยวกับประโยชน์สาธารณะหรือไม่ หรือมีความเสียหายที่มีผลกระทบต่อรัฐ และพยานหลักฐานทั้งหมดที่มีอยู่ในสำนวนเพียงพอแก่การวินิจฉัยคดีหรือไม่
4) ตามมาตรา 17 วรรคสาม ในชั้นไต่สวนมูลฟ้อง จำเลยอาจแถลงให้ศาลทราบถึงข้อเท็จจริงหรือข้อกฎหมายอันสำคัญที่ศาลควรสั่งว่าคดีไม่มีมูล และระบุในคำแถลงถึงตัวบุคคล เอกสาร หรือวัตถุที่จะสนับสนุนข้อเท็จจริงตามคำแถลงของจำเลยด้วยก็ได้ ซึ่งศาลอาจเรียกบุคคล เอกสาร หรือวัตถุดังกล่าวมาเป็นพยานศาลเพื่อประกอบการวินิจฉัยสั่งคดีได้โดยโจทก์และจำเลยจะถามพยานได้ต่อเมื่อได้รับอนุญาตจากศาล
5) เมื่อมีการไต่สวนมูลฟ้องแล้ว หากจำเลยให้การรับสารภาพในชั้นไต่สวนมูลฟ้องให้ศาลมีคำสั่งประทับฟ้องไว้ทันที โดยไม่ต้องมีคำสั่งว่าคดีมีมูลหรือไม่มีมูล (ตามพระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ พ.ศ. 2559 มาตรา 16 วรรคสอง)
ทนายคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ พร้อมให้คำแนะนำในทุกขั้นตอนเกี่ยวกับคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ ปรึกษาคดี ติดต่อ 063-6364547